Türkiye’de içten yanmalı dizel motorlu iş makineleri için yeni bir dönem başlıyor. Uzun yıllardır süregelen teknolojik çalışmalar ve geliştirilen sistemler doğrultusunda artık Türkiye’deki iş makinelerinin, egzoz emisyonunu indirgeme hususunda son teknoloji olarak kabul edilen “Euro Stage V” egzoz emisyon düzenlemesine uygun motorlara geçmesi kararlaştırıldı. 28 Haziran 2022 tarihinde yayınlanan bir yönetmelikle açıklanan bu karar içinde bulunduğumuz 2023 yılında uygulamaya konulacak.
T.C Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından söz konusu geçiş ile ilgili yayınlanan yönetmelik şu ifadelerden oluşuyor;
MADDE 1- 11/9/2020 tarihli ve 31241 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Dışında Kullanılan Hareketli Makinalara Takılan İçten Yanmalı Motorlar İçin Gaz ve Partikül Halindeki Kirletici Emisyon Sınırları ve Tip Onayı ile İlgili Gereklilikler Hakkında Yönetmelik (2016/1628/AB)’in geçici 1 inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(4) 97/68/AT Yönetmeliği kapsamına girmeyen motorların piyasaya arzına, Ek III’te belirtilen piyasaya arz tarihlerine kadar yürürlükteki mevzuata dayanılarak devam edilebilir. Bununla beraber, Ek III’te belirtilen piyasaya arz tarihlerinden önce üretilen bu motorların takıldığı karayolu dışında kullanılan hareketli makinelerin piyasaya arzına 31/3/2023 tarihine kadar izin verilir.
(5) Ek III’te belirtilen piyasaya arz tarihlerinden önce üretilen üçüncü fıkra kapsamındaki tip onaylı motorların takıldığı karayolu dışında kullanılan hareketli makinelerin piyasaya arzına 31/3/2023 tarihine kadar izin verilir.”
MADDE 2- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.
Türkiye İş Makinelerinde Halihazırda Hangi Egzoz Emisyon Düzenlemelerini Kullanıyor?
İlgili yönetmelikten önce Türkiye’de iş makineleri için izin verilen en düşük emisyon standardı Euro Stage IIIA ve IIIB idi. Yapılan yeni düzenleme ile beraber önce 1 Ocak 2023 olarak açıklanan ve sonrasında 31 Mart 2023 tarihine kadar ertelenen Stage IIIA, IIIB ve IV egzoz emisyon standartlarına uyan “karayolu dışında kullanılan hareketli araçların” ithalatına ve kullanımına izin verilecek. 31 Mart 2023 tarihinden itibaren ise iş makineleri ve karayolu dışında kullanılan hareketli araçların kullanımı hususunda Euro Stage V şartı aranacak.
Değişim İş Makinesi Piyasalarını Nasıl Etkileyecek?
Özellikle dünyanın içerisinde bulunduğu iklim krizi söz konusu olduğunda uygulanabilirliği kesin ve net kurallarla çizilerek somut adımlar atılan bu tarz teknolojik değişimler tüm piyasaları olduğu gibi iş makinesi piyasasını da etkileyecek gibi görünüyor. Karayolu dışında hareketli araçlar için Euro-5 standardının zorunlu tutulması hususundaki yönetmelik de tam da bu noktada iş makinesi piyasalarında somut farklılıklara yol açabileceği olgusu; konu hakkında uzmanların genel yorumu olarak ön plana çıkıyor.
Euro Stage V standardına geçiş konusundaki düzenlemenin iş makinesi piyasasında hareketliliklere yol açacağı söylenebilir. Karayolu dışında hareketli araçlar için devrim niteliğinde olan bu karardan sonra daha yüksek emisyon standardına sahip olan içten yanmalı motorlu makinelerin fiyatlarında bir artış söz konusu olacağı öngörülüyor. Bu artışın iş makinesi satışlarında ve satın alımlarında bir düşüşe yol açacağı beklenirken kiralık iş makinesi piyasasının daha canlı bir noktaya ulaşacağı ve kiralık iş makinelerinin popülaritesinin artacağı tahmin ediliyor.
Euro Egzoz Emisyon Standardı Nedir?
Euro egzoz emisyon standardını ve bu konuda yapılan düzenlemeleri kısaca salınım ölçütü olarak da açıklayabiliriz. Motorlu taşıtların havaya saldığı zararlı gazların salınımını düzenlemek ve bu salınımı minimuma indirmek amacıyla düzenlenmiş ölçütlerden oluşan standarda Euro Egzoz Emisyon Standardı denmekte.
“Euro Standardı” ile birlikte yıllar içerisinde içten yanmalı motorlu taşıtların egzozlarından dışarı atılan gazların atmosfere salınımının ve bu salınımı atmosfere etkisinin aşama aşama minimuma indirilmesi hedeflenmiştir.
Ne Amaçlanıyor? Bugüne Kadar Olan Süreç Nasıl İşledi?
Yıllar boyu süregelen ve motorlu taşıtların zararlı gaz emisyonunu düşürmeyi hedefleyen teknolojik atılımlar 20 yılı aşkın süredir konular Euro standartlarıyla beraber ciddi boyutlara ulaştı. 1999 yılında yürürlüğe giren Euro-1 düzenlemesiyle atılmış olan ilk somut adımı 2003 yılında Euro-2, 2006 yılında Euro-3 ve 2016 yılında Euro-4 takip etti. Her düzenlemede iş makinelerinin ve diğer dizel motorlu taşıtların havaya saldığı sera gazların emisyon oranları biraz daha düşürüldü. 2020 yılında yürürlüğe giren ve ülkemizdeki iş makinelerinde 2023 yılında kullanımının zorunlu tutulacağı Euro-V düzenlemesi ile birlikte motorlu taşıtların atmosfere olan sera gazı emisyonunun minimum seviyeye indirilmesi hedefleniyor.
