Kepçe Türleri

Kepçe, diğer tüm iş makinelerinin temeli olarak nitelendirebileceğimiz, genellikle inşaat sektöründe sıkça rastladığımız makineye verilen isimdir. Kazma, ağırlık yükleme, yük boşaltma, ağırlık kaldırma gibi bir çok işlemde; insan gücünün yetemeyeceği yüklerde ve insanın ulaşamayacağı alanlarda kullanılabilen kepçeler sadece inşaat sektöründe değil tarımda da kullanılabilir. Bunlardan hareketle bu yazımızda; hayatın bir çok alanında kullanılabilen ve iş gücüne düşen iş yükünü ciddi derecede azaltmasıyla oldukça faydalı bir makine olan kepçenin özelliklerine, kepçe türlerine ve kepçe kiralarken nelere dikkat edilmesi gerektiği hususuna değinecek, “Hangi tür kepçe hangi işler için ve hangi alanlarda kullanılmak üzere kiralanmalı?”gibi soruların cevaplarını arayacağız.

Öncelikle yazının devamında bahsedeceğimiz kepçe türlerini tanıyalım. Sonrasında ise tanıdığımız ve öğrendiğimiz kepçe türlerinin hangi alanlarda ve hangi amaçlarla kullanıldığına değineceğiz.

1. Beko Loder

Yaygın olarak kullanımıyla beko loder (backhoe loader), merkezinde kendine ait bir traktör bulundurmasıyla inşaatlarda ve yük taşımacılığında, kazıcılıkta sıklıkla tercih edilen bir kepçe türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Varsayılan haliyle bir beko loder bir ucunda kepçe ve diğer ucunda bir yükleyici bulundurur. Bu ataşmanların traktöre bağlı olması, tekerleklerinin zorlu alanlarda hareket kabiliyetiyle birleşmesiyle beraber iş gücü için güvenlik ve kolaylık sağlar. Bünyesinde bulundurduğu sabitleyiciler sayesinde zorlu alanlarda kazı çalışması yapılabilmesine olanak sağlar.

Beko loder kiralarken göz önünde bulundurulması gereken noktalar ise şunlardır;

Kazı derinliğinin ne kadar olduğuna dikkat edilmelidir. Genellikle beko loder 5 metreye kadar kazı yapma imkanı sağlarken, operatörlerin çoğu 3 metreden derin kazılar için beko loder kullanmayı tercih etmezler.
Makinenin beygir gücüne dikkat edilmelidir. Çalışılacak alandaki yükler ağır ise daha yüksek beygir gücüne sahip bir beko loder tercih edilmelidir. Makinenin beygir gücü, motor performansıyla ve dolayısıyla gösterebileceği eforun kapasitesi ile doğrudan ilgilidir.
Kazı çalışmalarında kullanılması planlanan beko loder seçiminde etkili olan bir diğer faktör ise koparma kuvvetidir. Kazılarda kepçe kısmına ne kadar ağırlık verilmesi gerektiği ve makinenin ne kadar ağırlığı taşıyabileceği gibi hususlar koparma kuvvetiyle alakalıdır. Kiralanırken bu husus iyice değerlendirilmeli ve önemsenmelidir.

2. Ekskavatör

Ekskavatörler de kendi içerisinde bir çok farklı türe ayrıldığından bu tür makineleri alt başlıklar halinde incelemek ve sonra topluca değerlendirmek daha doğru olacaktır.

Mini Ekskavatör ve Paletli Ekskavatör

Temel çalışma prensibi beko loder ile benzer olmakla beraber, bu tür ekskavatörlerdeki temel fark tabanında traktör tekerleği yerine büyük bir palet bulunmasıdır. Bu ekskavatörler zeminde daha az bozulmaya neden olur ve çeşitli arazilerde güvenli bir şekilde çalışabilir.

Paletli ekskavatörler bazı bölgelerde çalışamayabilirler. Bu durumda yine bir palete sahip olan mini ekskavatörler devreye girer. Tam boyutlu ekipmanın yapamadığı daha küçük çapta işler için mini ekskavatörler kullanılır.

Tam kapasite ve mini paletli ekskavatör kiralarken göz önünde bulundurulması gereken noktalar ise şunlardır;

Motor türüne dikkat edilmelidir. İç mekanlarda çalışırken dizel motorlar hava kirliliği açısından büyük sıkıntılara yol açabileceğinden ve güvenlik açığı yaratabileceğinden, bu tür yerlerde çalışırken elektrik motorlu makineler tercih edilmelidir.
Elektrikli olan modeller, bazı dizel mini ekskavatörlerin yapabildiği işlerden daha ince işler bile yapabilmektedir. Bu nedenle seçim yaparken işin kompaktlığı ve detaylılığı son derece önemlidir.
Tam kapasite paletli ekskavatörler ise fiziksel olarak büyük işlerde kazı görevini yapmakta iyidir. Bu nedenle bu tür görevlerde beko loder ya da mini ekskavatör yerine bu makineler tercih edilmelidir.
Engebeli arazilerde sağlam ve dengeli çalıştıkları için tercih sebebi olan paletli ekskavatörlerin fiyatları da bununla doğru orantılıdır. Bu nedenle fiyat araştırması titizlikle yapılmalıdır.

Tekerlekli Ekskavatör

Tekerlekli ekskavatörler, standart modeller ve paletli ekskavatörlerle aynı özelliklere sahip olsalar da bu özelliklerini sadece beton zeminde ortaya çıkarabilirler. Bu tarz makineleri engebeli arazilerde kullanmak tehlikeli olmakla birlikte çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Bununla beraber maliyet açıısndan paletli ekskavatörlere göre avantajlıdır. Eğer düz bir zeminde çalışıyorsanız paletli ekskavatör yerine tekerlekli bir ekskavatör kiralayarak bu konuda maliyeti minimum düzeye indirgeyebilir ve tasarruf edebilirsiniz.

Hendek Kazıcı (Kanal Açma Makinesi)

Tesisat ve boru hattı döşemelerinde sıklıkla tercih edilen hendek kazıcıların çalışma biçimi diğerlerinden biraz daha farklıdır. Uzun ve dar hendekler kazarak tesisat işleri için büyük kolaylık sağlayan hendek kazıcıların da çeşitli türleri bulunmaktadır. Kanal açma makineleri olarak da bilinen bu makineler uzun ve dar alanlarda beko loder ve ekskavatörlere göre oldukça kullanışlıdır.

Hendek kazıcının ulaşabildiği maksimum derinlik ve genişlik modelden modele değişiklik göstermektedir. Bu sebeple makine için yapılacak olan piyasa araştırması son derece önem taşımaktadır. Ortalama olarak ifade etmek gerekirse; bir hendek kazıcı (kanal açma makinesi) 150 cm derinliğe ve 40 cm genişliğe kadar kazı işlemi yapabilmektedir.

Mini yükleyiciler, kompakt yükleyiciler ve bazı kazı makineleri çeşitli ataşmanlar ve aparatlar kullanılarak hendek kazıcıya dönüştürülebilmektedir. Halihazırda başka bir makineyi gerektiren ve hendek kazmanın ya da kanal açmanın ikincil bir eylem olarak göründüğü projeler için ataşman kullanmak, çok sayıda makine kiralamaktan daha karlı bir seçim olarak değerlendirilmektedir. Buraya kadar kepçe türlerini tanıdık, hangi kepçe türü hangi iş sahalarında ve hangi amaçla kullanılır sorusunun cevabını bulduk. Yazının bu bölümünde ise olayı biraz daha genelleştirerek “Kepçe kiralanırken hangi etmenler göz önünde bulundurulmalı?” sorusuna cevap bulmaya çalışacağız.

Kepçe Kiralarken Göz Önünde Bulundurulması Gereken Etmenler

1. İşyeri ya da Şantiye Koşulları

İşyeri veya şantiyede bulunan arazinin engebeli olması tekerlekli araçların hareketlerini zorlaştırır ve bu durumda yapılması gereken paletli bir ekskavatör kiralamaktır. Eğer arazi düz ise, maliyeti daha az olan tekerlekli ekskavatör tercih edilerek maliyetler düşürülüp tasarruf edilebilir. Bunun dışında hava koşulları da alanın yapısını etkilemektedir.

2. Makinenin Kullanıldığı Zemindeki Toprağın Yapısı

Toprağın yapısı, kepçenin delmesi ve kazması için uygulaması gereken gücün de doğrudan belirleyicisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha yoğun yapıdaki alanları kazmak için ekskavatörler birinci tercih olmalıdır. Beko loder ise ekskavatörlerden daha düşük beygir gücüne sahip olduğundan, daha az yoğunluktaki arazilerde kullanılabilir.

3. İşyerinde ya da Şantiyede Uygulanan Ekipman Kısıtlamaları

İçinde bulunulan iş yerinin, şantiyenin büyüklüğü, çevre düzenlemesi, kapalı mekan ise uzunluğu ve genişliği makinelerin seçiminde son derece önem taşımaktadır. Kullanılacak şantiyeye uygun bir makine seçilememesi durumu zaman ve para kaybına yol açabilir.

4. Kazı Yapılacak Alanın Derinliği ve Genişliği

Dar ve nispeten daha az derin olduğu tahmin edilen yerler için bir hendek kazıcı kiralamanız en doğru seçim olacaktır. Geniş ve engebeli alanlarda kullanım kolaylığı sağlaması açısından tam kapasite paletli ekskavatörler en uygun makineler olarak karşımıza çıkmaktadır. Oldukça derin yerlere yapılması planlanan kazılarda ise hidrolik ekskavatörler ve beko loder kulllanımı işlerin en doğru şekilde halledilmesini sağlar.